MHE RAIS: WIZI WA MADINI YETU SASA UFIKE MWISHO.

Kutokana na taarifa hiyo, Wakala wa Ukaguzi wa Madini Tanzania (TMAA) umebainisha katika ripoti hiyo kuwa baada ya mawasiliano baina ya wakaguzi na kampuni hizo, ilionekana kodi hizo zina mgogoro na tayari imeishaifahamisha Mamlaka ya Mapato Tanzania

Dar es Salaam. Ripoti ya ukaguzi wa kampuni za madini nchini ya mwaka 2015 imebainisha kutolipwa kwa kodi za Sh521.6 bilioni kutokana na kuwapo mazingira ya udanganyifu katika malipo na shughuli za uzalishaji.

Kutokana na taarifa hiyo, Wakala wa Ukaguzi wa Madini Tanzania (TMAA) umebainisha katika ripoti hiyo kuwa baada ya mawasiliano baina ya wakaguzi na kampuni hizo, ilionekana kodi hizo zina mgogoro na tayari imeishaifahamisha Mamlaka ya Mapato Tanzania (TRA).

Hata hivyo, Mkurugenzi wa Huduma na Elimu kwa Mlipa Kodi wa TRA, Richard Kayombo aliliambia gazeti hili jana kuwa hajaiona ripoti hiyo hivyo asingeweza kuzungumza lolote.

Taarifa hiyo imeonyesha kuwa kampuni za madini zimekuwa zinaingiza matumizi yasiyostahili katika gharama za uzalishaji wakati wa ukokotoaji wa kodi. Matokeo yake, Dola za Marekani 46,096,634 zimepotea.

Pia, zimeingiza gharama ambazo hazikutakiwa wakati wa uzalishaji (Dola 95,236,673) na kulikuwa na kodi za mishahara (PAYE) na ujuzi (SDL) ambazo hazikulipwa wakati wa malipo ya mishahara (Dola 1,278,444) na kodi zilizotokana na shughuli za kampuni za huduma, malipo ya menejimenti (Dola 96,687,245). Jumla ya fedha hizo ni Dola za Marekani 239,298,996, sawa wastani wa Sh521.5 bilioni.

Bila kutaja kampuni husika, ripoti hiyo ya TMAA inasema baada ya mvutano baina ya wakaguzi na wakaguliwa, kodi hizo ndizo zilibaki bila makubaliano na hivyo kuwasilishwa TRA.

Pia TMAA imebainisha kuwapo kwa Sh10,274,249,769 ambazo pia hazikulipwa katika mrabaha (Sh7,791,709,388) na ushuru wa huduma Sh2,482,540,381.

Mwaka 2014, shirika la kiuchumi lenye makazi yake Marekani (GFI), lilitoa ripoti yake likieleza kuwa Tanzania hupoteza zaidi ya Sh3 trilioni kila mwaka kutokana na ukwepaji kodi unaofanywa na kampuni za uchimbaji.

Makamu wa Rais wa Kampuni ya Acacia, Deo Mwanyika ingawa alisema ripoti hiyo hajaiona, alipinga matumizi ya maneno ‘udanganyifu’ wa ‘kukwepa kodi’.

“Nikiipitia ripoti hiyo ndiyo naweza kueleza sisi tunatakiwa kufanya nini kwa sababu yako mambo mengi, ukokotozi wa gharama za uzalishaji umekuwa na migogoro na ndiyo maana kuna mahakama za kuomba tafsiri. Lakini siyo sahihi kuita ukwepaji kodi,” alisema.

Mwanyika alisema kampuni inapofanya ukokotoaji wake wa gharama za uzalishaji zinaweza kuwa tofauti na tafsiri ya ukokotoaji wa Serikali.

Hata hivyo, alikiri kuwapo uwezekano wa kampuni kukwepa kodi endapo itakuwa inafanya kazi na kampuni zake yenyewe kupitia ununuzi na mikopo.

“Sisi Acacia hatuna kampuni nyingine wala benki tunayojikopesha mikopo ila kama kuna kampuni hizo basi ni rahisi kuwapo mazingira hayo,” alisema.

Kwa mujibu wa tafiti na uchambuzi wa wataalamu mbalimbali wa madini, kampuni nyingi za madini zimekuwa zikitumia njia ya kupandisha gharama za uzalishaji na kupunguza bei ya mauzo katika masoko ili kukwepa kodi kwa njia ya kujirudishia gharama isivyokuwa halali.

Katika mazingira ya ukwepaji kodi, kampuni hizo hutumia kampuni dada ili kujiuzia mitambo au kujikopesha kwa riba kubwa. Gharama hizo huingizwa katika ukokotoaji kama garama za uzalishaji.